YKS Sürecinde Sağlık: Dopamin Detoksu Nedir, Sınav Sürecinde Neden Uygulanmalı?

Sürekli kaydırmak, bizi güldüren videolar izlemek, bunları arkadaşlarımıza atmak, bir post veya hikaye paylaşıp bunun aldığı beğeni ve yorumları takip etmek aslında derinliklerinde bi bağımlılığa yol açmayacak kadar masum görünmektedir. Fakat işin aslı böyle değildir. Bugünkü yazımızda dopaminden, dopamin detoksundan, YKS sürecinize dopamin detoksunu nasıl entegre edebileceğinizden ve bunun faydalarından bahsedeceğiz. Siz de daha verimli bir şekilde çalışmak, daha iyi odaklanmak, sınavlarda daha başarılı olmak istiyorsanız okumaya devam etmelisiniz!

1. Dopamin detoksu nedir?

Öncelikle dopaminden biraz bahsedelim. Dopamin, vücudumuzda doğal olarak bulunan, duygusal tepkilerimizin kontrolünde rol oynayan, beyne sinyaller ileten bir nörotransmitterdir ve ödül sistemiyle ilişkilidir. Halk arasında, ödülün kendisinin dopamin salgılattığı bilinirken aslında dopamin bize bir şeyler arzulatır. Dopamin ihtiyacımızı karşılamak için başvurduğumuz kaynaklardan en popüleri sosyal medyadır. Yani gerçekten bağımlılık yapan şey ödül ihtiyacıdır. Bağımlıların en yüksek dopamin seviyelerine, bağımlı oldukları maddeyi kullanırken değil, ona erişmelerini sağlayan bir düğmeye basmadan hemen önce sahip olduklarını ortaya koyan deneyler de mevcut zaten. Sosyal medyanın bağımlılık yapma sebebi ise her zaman güzel haberler vs. vermemesi. Ama güzel bir haber verdiğinde de ödül sistemimiz fazlasıyla uyarılıyor. 

Şimdi dopamini az çok anladığımıza göre dopamin detoksundan bahsedebiliriz. Dopamin detoksu son dönemlerde daha çok popüler olan bir terimdir. İnternet ve sosyal medya kullanımından kaynaklanan bağımlılık temelinde dopamin bağımlılığı olarak tanımlanabilir. 

Bu detoksu savunanlar, dopamine ne kadar maruz kalırsak, onun sağladığı aynı etkiyi elde etmek için o kadar yüksek düzeyde uyarıma ihtiyaç duyacağımızı düşünüyorlar. Detoksu uygulayanlardan birisi de California Üniversitesi’nde Psikiyatri Profesörü olan Cameron Sepah. Kendisi detoks hakkında şunları söylüyor. “Güçlü miktarda dopamin salınımını tetikleyen davranışlara (özellikle tekrarlayan bir şekilde) ara vermek, beynimizin kendini toparlamasına ve kendini yenilemesine olanak tanıyor.”

2. YKS sınavına dopamin detoksuyla hazırlık

YKS sürecinde dopamin detoksunun öneminden bahsedecek olursak, dopamin detoksu sayesinde ders çalışma motivasyonunuz artabilir. Şöyle ki beyin önceden sosyal meydadan, oyunlardan, uygulamalardan aldığı ödül merkezi uyarılmasını bu sefer ders çalıştığınızda yapar ve böylece ders çalışmak zamanla size daha cezbedici gelebilir. Sonuç olarak ders çalışma serüveninize dopamin detoksunu eklediğiniz zaman daha fazla bir odaklanma ve verimli bir çalışma elde edebilirsiniz. Ayrıca bir süreliğine sosyal medyadan, oyunlardan vs.den uzak kalmak size zihinsel bir dinginlik getirecektir. Özellikle de anı yaşadığınızı ve aslında bir günün her şeye yetecek kadar uzun olduğunu anlayacaksınız. Bunu fark ettiğinizde de stres seviyeleriniz düşmeye başlayacaktır. 

Peki nasıl yapacağız bu dopamin detoksunu? Temeli aslında bir gün boyunca size anlık mutluluk sağlayan şeylerden uzak durmaktır. Mesela:

• Sosyal medyayı kontrol etmiyoruz. (Instagram, Snapchat, Twitter, Facebook, YouTube’daki shortslar ve diğer eğlenceye yönelik içerikler, …)

• Sağlıksız fast food tipi, yüksek kalorili, bol bol işlenmiş besin içeren yiyeceklerden uzak duruyoruz. 

• Bize fazlasıyla keyif veren müziklerden bir uzak duruyoruz.

• Bize çok keyif veren sosyal ortamlarda bulunmayacağız.

• Daha çok yapabileceğimiz aktiviteler ise: egzersiz, yürüyüş, meditasyon, kitap okumak, vs. Bir YKS öğrencisi için bu etkinliklere çok zaman olmayabilir o sebeple sizin yapabileceğiniz en mantıklı şey ders çalışmak olacaktır. :) 

Bu bahsettiklerimizi gün içinde belirli süreler boyunca uygulamanız bile çok şey fark ettirecektir  Mesela dopamin detoksunu yeni duymuş bir öğrenci için şöyle uygulanabilir: Ders çalışmasının birinci kısımı 5 saatten oluşuyor olsun. Bu süreye molaları ve çalışma süreleri dahildir. Bu 5 saat boyunca yukarıda bahsettiklerimizi yapmaması yine bir nevi dopamin detoksudur. 

3. YKS sınavına dopamin detoksuyla zihinsel tazelik

Dopamin detoksu sayesinde ders çalışma sırasında cep telefonu kullanımınızı, sosyal medya kullanımınızı azaltmak zorunda kalırsınız. Bu da daha verimli çalışma periyotları geçirmenizi sağlar. Ayrıca yukarıda da biraz değindiğim gibi dopamin salınımınız gittikçe daha da düzenli hale gelecek ve ders çalışma süreci sizin için doğal olarak dopamin salgılatabilecek bir sürece dönüşecek. Mesela zor bir konuyu anlamak, bir denemede güzel bir sonuç almak beyinde olumlu bir tepkiye sebep olacaktır ve beyin bunu daha çok isteyecektir. Beyin bunların ders çalışma sayesinde gerçekleştiğini bildiği için de ders çalışmaya daha çok istek duyacaktır. Böylece sizin ders çalışma motivasyonunuz yükselir.

Sonuç olarak sosyal medyanın, teknolojinin fazlasıyla kullanıldığı günümüzde bazen bunlara ara vermek ve beynimizin dopamin ayarlarını resetlemek bizim için iyi olacaktır. Bazen bize çok hızlı bir şekilde keyif veren alışkanlıklarımızdan, davranışlarımızdan bir süreliğine uzak durmak bizim için fazlasıyla sağlıklıdır. Çok başarılı bir YKS süreci geçirmeniz dileğiyle, buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederiz. :)