Yerinde Duramayan Zihinler: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

1. DEHB Nedir?

DEHB; beynin yürütücü işlevler olarak adlandırılan:

planlama
odaklanma
dürtü kontrolü
zaman yönetimi

becerilerini etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur.

Beynin ön lobunda (frontal korteks) dopamin ve noradrenalin gibi nörotransmitterlerin iletimindeki farklılıklarla ilişkilidir.
Sadece çocukluk çağına özgü değildir; tedavi edilmez veya yönetilmezse yetişkinlikte de devam edebilir.

Özetle:
DEHB bilmemek değil, bildiğini o an uygulayamamak sorunudur.

2. Nasıl Belli Olur?

Üç Temel Görünüm

DEHB herkeste aynı şekilde ortaya çıkmaz. Genellikle üç ana formda görülür:

🔹 Dikkatsizliğin Baskın Olduğu Tip

Hayalperest görünüm
Detayları kaçırma
Sık eşya kaybetme
Dinlemiyormuş gibi görünme
Başladığı işi bitirememe

🔹 Hiperaktivite ve Dürtüselliğin Baskın Olduğu Tip

Yerinde duramama
Sürekli konuşma
Sırasını bekleyememe
Sonuçlarını düşünmeden hareket etme
Riskli davranışlara yatkınlık

🔹 Bileşik Tip

Hem dikkatsizlik hem hiperaktivite belirtilerinin birlikte görülmesi
En yaygın DEHB formudur

3. Görünmeyen Zorluklar:

Asıl Zorlayan Nedir?

DEHB sadece “ders çalışamamak” değildir. Günlük yaşamda buzdağının görünmeyen tarafları vardır:

🧠 Duygu Düzenleme Sorunları

Ani öfke patlamaları
Çabuk ağlama
Aşırı ve hızlı yükselen heyecan

⏰ Zaman Körlüğü

Zamanın nasıl geçtiğini fark edememe
Sürekli geç kalma
İşleri son dakikaya bırakma (kronik erteleme)

👥 Sosyal İlişkiler

Söz kesme
Düşünmeden konuşma
Yanlış anlaşılma ve dışlanma

💔 Benlik Saygısı

Sürekli “dikkatsizsin”, “yapamıyorsun” uyarıları
Zamanla gelişen yetersizlik hissi

4. Yönetim İçin Tavsiye ve Öneriler

DEHB bir zeka sorunu değil, bir yönetim sorunudur.

Hayatı daha yaşanır kılmak mümkündür:

✅ Profesyonel Destek

Psikiyatrist değerlendirmesi ilk adımdır
Gerekirse ilaç tedavisi
Bilişsel Davranışçı Terapi gibi psikoterapiler

✅ Rutinler Oluşturun

Uyku, yemek ve çalışma saatleri net olsun
Rutin = daha az zihinsel kaos

✅ Büyük İşleri Parçalayın

“Odanı topla” ❌
“Önce yerdeki kıyafetleri sepete at” ✅

✅ Görselleştirin

Analog saatler
Renkli takvimler
Hatırlatıcı panolar

✅ Hareket Alanı Tanıyın

Spor ve fiziksel aktiviteler
Özellikle çocuklarda odaklanmayı artırır

Sonuç

DEHB'li bir beyne sahip olmak, sürekli açık olan 50 internet sekmesiyle yaşamaya benzer. Bu durum yorucu olabilir, ancak doğru yönlendirildiğinde bu "farklı" beyin yapısı; yaratıcılık, enerji ve kriz anlarında hızlı çözüm üretme gibi süper güçlere dönüşebilir. Eğer kendinizde veya çocuğunuzda bu belirtileri görüyorsanız, kendinizi suçlamayın. DEHB bir karakter kusuru değil, sadece farklı bir işletim sistemidir. Doğru kullanım kılavuzunu öğrendiğinizde, potansiyelin sınırı yoktur.